21/03/2018
Efektywność energetyczna oświetlenia sztucznego uzależniona jest od wielu czynników określających charakterystykę użytego sprzętu oświetleniowego oraz cechy oświetlanych obiektów. W przypadku oświetlania wnętrz jest to stopień wykorzystania naturalnego światła dziennego, układ wnętrz, kolorystyka i faktura ścian, sufitów i wyposażenia oraz stan czystości pomieszczeń. Na efektywność energetyczną sprzętu oświetleniowego wpływ mają m. in. układy zasilania i systemy optyczne zastosowane w oprawach oświetleniowych. Bardzo ważną rolę odgrywa także efektywność energetyczna zastosowanych źródeł światła.
Etykiety efektywności energetycznej
Podnoszenie efektywności energetycznej jest od wielu lat jednym z priorytetowych działań Unii Europejskiej. Narzędziem służącym osiągnięciu tego celu jest m.in. wprowadzenie systemu etykiet energetycznych (ang. Energy Label) oraz tzw. ekoprojektu, czyli unijnych przepisów określających minimalne wymagania efektywności produktów.
Pierwszą europejską dyrektywę 92/75/EC dotyczącą etykietowania zużycia energii opublikowano już w 1992 r. Jej implementacja została dokonana za pomocą dyrektyw szczegółowych, dotyczących poszczególnych zastosowań/produktów. Pierwsze etykiety energetyczne wyznaczyły klasy energetyczne urządzeń za pomocą siedmioklasowej skali literowej i przyporządkowanych jej kolorów. Klasa A i kolor zielony oznaczały najbardziej efektywne urządzenie o bardzo wysokie sprawności, zaś klas G i kolor czerwony to sprzęt najmniej efektywny o najniższej sprawności. Ten prosty system pozwala konsumentom na łatwe i szybkie porównanie wydajności produktów, nawet bez konieczności analizy poszczególnych parametrów. Etykiety dostarczają też dodatkowych informacji rynkowych.
Dyrektywa komisji 98/11/WE, dotycząca etykietowania energetycznego domowych lamp oświetleniowych, została opublikowana w 1998 r. Opisany w niej system etykietowania obejmował tylko oświetlenie domowe i wyłączone były z niego niektóre rodzaje lamp reflektorowych i lamp niskonapięciowych.
Od roku 1992 wydajność wielu urządzeń polepszyła się i zostało to uwzględnione w nowej dyrektywie 2010/30/UE, która zastąpiła dyrektywę 92/75/WE, wprowadzając nowe klasy efektywności: A+, A++ oraz A+++.
Działanie to wymagało nowej dyrektywy wdrażającej dla lamp. Dlatego ogłoszone zostało Rozporządzenie delegowane (UE) nr 874/2012 z dn. 12 lipca 2012 r., w odniesieniu do etykietowania energetycznego lamp elektrycznych i opraw oświetleniowych. Istniejące etykiety dla lamp domowych zostały rozszerzone o nowe klasy efektywności A+ oraz A++ obejmuje wszystkie typy lamp. Klasa A+++ może zostać wprowadzona później, w ramach rewizji lub poprawek.
Warto wiedzieć, że etykieta efektywności energetycznej dla oprawy oświetleniowej nie dotyczy efektywności samej oprawy, lecz charakterystyki źródła światła i/lub modułu LED, z którym oprawa jest kompatybilna.
Rozporządzenie nr 874/2012 zostało opublikowane w Polsce w dniu 16 października , a jego wymagania dotyczące etykietowania energetycznego obowiązują od 1 września 2013 r.
Produkty objęte rozporządzeniem, tak kierunkowe jak i bezkierunkowe obejmują:
- lampy żarowe,
- lampy fluorescencyjne,
- lampy wyładowcze dużej intensywności (HID),
- lampy i moduły LED,
- powiązane oprawy, sprzedawane użytkownikom.
Z rozporządzenia wyłączone są:
- Lampy i moduły LED o strumieniu świetlnym poniżej 30 lumenów.
- Lampy i moduły LED sprzedawane do pracy bateryjnej.
- Lampy i moduły LED sprzedawane dla zastosowań, w których ich głównym przeznaczeniem nie jest oświetlenie, takich jak:
- emisja światła jako czynnika w procesach chemicznych lub biologicznych (takich jak polimeryzacja, terapia fotodynamiczna, ogrodnictwo, opieka nad zwierzętami, zastosowania owadobójcze);
- zapisywanie obrazów i ich wyświetlanie (takie jak lampy błyskowe, fotokopiarki i projektory wideo);
- ogrzewanie (takie jak lampy podczerwone);
- sygnalizacja (takie jak oświetlenie lotniskowe).
Te lampy i moduły LED nie są wyłączone z zakresu Rozporządzenia, gdy sprzedawane są jako oświetleniowe:
- Lampy i moduły LED sprzedawane jako część oprawy oświetleniowej, niepodlegające wymianie przez użytkownika, za wyjątkiem oferowania ich do sprzedaży, wynajmu lub sprzedaży ratalnej, lub przedstawiane indywidualnie użytkownikowi, np. jako części zamienne.
- Lampy i moduły LED sprzedawane jako część produktu, którego głównym przeznaczeniem nie jest oświetlenie. Jednakże, jeżeli są one oferowane do sprzedaży, wynajmu lub sprzedaży ratalnej lub prezentowane są indywidualnie, np. jako części zamienne, powinny być włączone w zakres niniejszego rozporządzenia.
- Lampy i moduły LED, które nie są zgodne z wymaganiami wchodzącymi w życie w 2013 r. i 2014 r. zgodnie z Rozporządzeniami wprowadzającymi dyrektywę 2009/125/WE4.
- Oprawy, które zaprojektowane są do wyłącznej pracy z lampami i modułami LED wymienionymi w punktach od (a) do (c).
Dla przykładu źródła światła przyporządkowywane są najczęściej do klas:
- źródła światła LED – klasa A
- świetlówki kompaktowe i liniowe – klasa A i B
- żarówki halogenowe – na ogół klasa C i D
- żarówki tradycyjne – na ogół klasa E i F
Klasy efektywności energetycznej dla lamp i modułów LED ustanowione są w taki sposób, by te same rozwiązania techniczne znajdowały się w tej samej klasie efektywności, niezależnie od tego, czy jest to lampa kierunkowa5 czy bezkierunkowa. Typowe przykłady klas efektywności energetycznej dla lamp i modułów LED podano w tablicy poniżej:
